Zgoda spółki na zbycie udziałów - co należy wiedzieć?
Zgoda spółki na zbycie udziałów - czym jest?
Udziały w spółce z o.o. są prawem zbywalny i wobec tego stanowią przedmiot obrotu, skutkującego tym, że nabywca udziałów wchodzi w sytuację prawną zbywcy, a zatem następuje zmiana wspólnika w spółce. W umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą zostać wprowadzone ograniczenia w zakresie zbycia udziałów, w tym rozwiązanie stanowiące, że zbycie udziałów (np. sprzedaż) wymaga zgody spółki. Celem takiego postanowienia jest ograniczenie kręgu osób, które mogą stać się wspólnikami w danej spółce z o.o., co może mieć istotne znaczenie w przypadku spółek założonych przez wspólników posiadających określone umiejętności czy właściwości osobowe.
Należy pamiętać, że z udziałami związane są określone prawa wspólników w spółce z o.o. Zalicza się do nich m.in.: prawo głosowania na zgromadzeniach wspólników, zaskarżania podejmowanych uchwał, do dywidendy, indywidualnej kontroli. Gdyby te prawa uzyskała nieodpowiednia osoba, to funkcjonowanie spółki mogłoby zostać utrudnione np. poprzez zaskarżanie wszystkich zapadłych uchwał, czy też pozyskiwanie i późniejsze ujawnianie tajemnicy handlowej na szkodę danej spółki. Wobec tego przepisy prawa spółek dopuszczają wprowadzenie ograniczeń w obrocie udziałami.
Zgoda spółki na zbycie udziałów oznacza oświadczenie składane przez spółkę, w którym wyraża ona zgodę na dokonanie określonej transakcji pomiędzy danym wspólnikiem a nabywcą udziałów.
Oprócz samej treści umowy spółki z o.o. ograniczenia dotyczące zbycia udziałów mogą zostać wprowadzone np. w umowie wspólników, jeśli wspólnicy zdecydowali się zawrzeć ją.
Zgoda spółki na zbycie udziałów - kto może udzielić zgody?
Jeżeli wspólnicy wprowadzili w umowie spółki obowiązek uzyskania zgody spółki na zbycie udziałów, natomiast nie określili podmiotu, który taką zgodę wyraża, to przepisy kodeksu spółek handlowych stanowią, że w takiej sytuacji zgody udziela zarząd. Udzielenie takiej zgody następuje w formie pisemnej zastrzeżonej jedynie dla celów dowodowych, a nie pod rygorem nieważności.
Wspólnicy mogą wprowadzić w tym zakresie inne rozwiązania np. przewidujące, że zgody udziela zgromadzenie wspólników, jakiś określony wspólnik, osoba trzecia.
Jeżeli zarząd nie udzieli zgody wspólnik może zwrócić się o zgodę do sądu. Sąd udzieli takiej zgody, gdy istnieją ważne powody. Ważne powodu występują np. w sytuacji, gdy pozostali wspólnicy prowadzą działalność konkurencyjną wobec spółki, wyjazdu potencjalnego zbywcy za granicę, działania pozostałych wspólników na szkodę zbywcy, jego oczywista marginalizacja w spółce, realizacji zysków w spółce w inny sposób niż wypłata dywidendy, skutkującej pokrzywdzeniem wspólników, którzy nie otrzymują wynagrodzenia z tytułu sprawowania funkcji członka zarządu. Natomiast ważnym powodem nie jest sama chęć szybkiej realizacji zysku przez wspólnika, zwłaszcza, gdy wspólnicy umówili, że udziałowcami spółki będą osoby posiadające określone kwalifikacji i przymioty, a nie przypadkowa osoba trzecia.
Sąd, w postępowaniu w przedmiocie udzielenia zgody na zbycie udziałów, może zobowiązać spółkę, która nie zgadza się na zbycie udziałów, aby wskazała innego nabywcę. Gdy potencjalny nabywca i zbywca nie dojdą do porozumienia w zakresie ceny udziałów i terminu jej zapłaty, cena ustalana jest przez sąd, na wniosek wspólnika lub spółki. W tego typu przypadkach sądy korzystają z opinii biegłego.
Zgoda spółki na zbycie udziałów wzór
Wzór zgody na zbycie udziałów uzależniony jest od treści samych postanowień umowy spółki, w tym organu udzielającego takiej zgody. Dlatego niemożliwe jest sporządzenie wzorca, który będzie adekwatny do wszystkich przypadków, w których wymagana jest zgoda spółki na zbycie udziałów.
Poniżej przedstawiamy typowy wzór, gdy zarząd udziela zgody na zbycie udziałów. Jest to uchwała zarządu. Dla przypomnienia należy zwrócić uwagę, że posiedzenia zarządu powinny być protokołowane.
Uchwała Zarządu nr 1
z dnia 5 lutego 2025 r.
Zarząd Spółki Przykładowa Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie (nr KRS 111111111111) niniejszym wyraża zgodę na sprzedaż 25 udziałów przez wspólnika Spółki Jana Kowalskiego (PESEL 1111111111111) na rzecz Adama Nowaka (PESEL 2222222222).
Taki wzór może być stosowany w przypadku spółek, które nie funkcjonują w systemie S24. W przypadku tego systemu dostępny jest w nim wzorzec uchwały zarządu zezwalającej na zbycie udziałów, w formie elektronicznej i podpisywany jest w systemie elektronicznie za pomocą profilu zaufanego, podpisu kwalifikowanego lub podpisu osobistego.
Zgoda spółki na zbycie udziałów - o czym jeszcze warto wiedzieć?
Zasadą jest zbywalność udziałów, a ograniczenia w tym zakresie należy traktować jako wyjątek. Przepisy prawa przewidują jedynie możliwość wprowadzenia pewnych ograniczeń np. takich, które wymagają zgody spółki.
Jeśli w spółce wprowadzono obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych, to zasadą jest, że wspólnik, który został obciążony takim obowiązkiem, musi uzyskać zgodę spółki, gdy w umowie spółki nie postanowiono inaczej. Zasada ta ma na celu ochronę spółki poprzez zabezpieczenie tego, aby nabywca udziałów również był w stanie spełniać takie powtarzające się świadczenia niepieniężne.
W sytuacji, gdy spółka odmówiła zgody na sprzedaż udziałów, a udzielił jej sąd, zgoda sądu nie zastępuje oświadczeń woli. Wobec tego zbywca i nabywca udziałów muszą zawrzeć umowę ich zbycia w przepisanej prawem formie.
Po dokonanej czynności zbycia udziałów należy powiadomić spółkę, a ich nabywca musi złożyć deklarację PCC -3 i odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten obciąża wspólnika, a nie spółkę.
Spółka w takiej sytuacji powinna zgłosić fakt zawarcia takiej umowy do Krajowego Rejestru Sądowego, w formie odpowiedniej dla spółki w S24 lub funkcjonującej poza tym systemem. Do wniosku należy dołączyć odpowiednie dokumenty np. zaktualizowaną listę wspólników i adresy do doręczeń osób uprawnionych do powołania zarządu.
Zbycie udziałów często wiąże się z przystąpieniem do spółki z o.o. nowego wspólnika, co może wymagać także aktualizacji danych beneficjenta rzeczywistego, które są ujawnione w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.
Sprzedaż udziałów bez zgody spółki – konsekwencje
Zgoda na zbycie udziałów jest zgodą osoby trzeciej w rozumieniu przepisu art. 63 Kodeksu Cywilnego. Może zostać udzielona przed dokonaniem zbycia, jak i po. Stąd czynność prawna dokonana bez zgody wymaganej przepisem prawa (art. 182 k.s.h.) jest czynnością niezupełną (negotium claudicans) dotkniętą tzw. bezskutecznością zawieszoną, nie wywołuje skutków zarówno wobec spółki, jak i wobec stron. Zatem nabywca udziałów nie będzie traktowany przez spółkę jako wspólnik, a zatem nie będzie mógł oczekiwać wypłaty dywidendy czy też brać udział w zgromadzeniu wspólników. Wobec tego przed zawarciem umowy sprzedaży udziałów należy poprosić o udostępnienie umowy spółki i z ostrożności sprawdzić w KRS czy była ona zmieniana.
Natomiast, gdy wspólnik wystąpił do sądu o udzielenie zgody na zbycie udziałów a sąd jej odmówił, to sprzedaż udziałów dokonana w takiej sytuacji przez wspólnika jest bezwzględnie nieważna.
Wspólnicy mogą przewidzieć jeszcze inne skutki, gdy jeden z nich dokona sprzedaży udziałów bez zgody spółki. Zapisy w tym zakresie mogą zostać zawarte w umowie wspólników, której postanowienia wprowadzają dodatkową sankcję np. w postaci obowiązku zapłaty kary umownej przez wspólnika naruszającego jej postanowienia.
