Jak można nazwać spółkę lub działalność?
Zakładając spółkę musimy wybrać dla niej nazwę, którą wskażemy nie tylko w umowie spółki, lecz także we wniosku do KRS o jej rejestrację. Możliwości w tym zakresie zależą w dużej mierze od rodzaju spółki. Na nasz wybór wpływ będą miały także przepisy prawa firmowego z kodeksu cywilnego, kodeksu spółek handlowych oraz dotyczące czynów nieuczciwej konkurencji.
Ogólne zasady prawa firmowego
W pierwszej kolejności należy zdefiniować pojęcie „firmy”. Jest to nazwa przedsiębiorcy, a nie przedsiębiorstwa. Błąd w tym zakresie popełnia wielu uczestników obrotu gospodarczego, nie rozróżniając tych dwóch pojęć. Przedsiębiorstwo to zespół składników materialnych i niematerialnych, który może służyć do prowadzenia działalności gospodarczej.
Polskie prawo wyróżnia 5 zasad tworzenia i posługiwania się firmą: prawdziwości, wyłączności, jawności, jedności i ciągłości (por. Jara Z. (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, 3 wydanie, Warszawa 2020, s. 594).
Zasada prawdziwości oznacza, że firma musi odpowiadać prawdziwe, nie powinna wprowadzać w błąd, w tym m.in. co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, czy źródeł zaopatrzenia. Zasada jawności nakłada wymóg ujawnienia firmy w odpowiednim rejestrze, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, wyłączności obowiązek odróżniania się firm od firm innych przedsiębiorców, jedności to, że jeden przedsiębiorca może mieć tylko jedną firmę, ciągłości - możliwość korzystania przez przedsiębiorcę z dotychczasowej firmy.
Oprócz tego można byłoby dodać jeszcze zasadę niezbywalności firmy, stanowiącą, że firma (nazwa przedsiębiorcy) nie może być zbyta.
Wprowadzenie w błąd co do osoby przedsiębiorcy
Jako przykład firmy wprowadzającej w błąd co do samego przedsiębiorcy, można byłoby wskazać przypadek, gdy dana osoba jest rozpoznawalnym specjalistą w danej dziedzinie, a inny przedsiębiorca o tym samym nazwisku, pragnie wykorzystać sytuację i wprowadzić w błąd, że jego działalność wykonywana jest właśnie przez tego specjalistę. W takim przypadku można byłoby rozważyć przykładowo dodanie imienia w celu odróżnienia.
Wprowadzenie w błąd co do przedmiotu działalności
W pewnych branżach przedsiębiorcy świadczący określoną usługę uznawani są za bardziej wiarygodnych lub większych. Nie można byłoby wprowadzać błąd przykładowo nazywając firmę kliniką zabiegów estetycznych, w sytuacji, gdy świadczone są w niej tylko usługi kosmetyczki.
Zwrot "kancelaria prawna" w firmie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może wprowadzać w błąd przez sugerowanie, że przedmiotem działania spółki jest świadczenie pomocy prawnej przez osoby będące adwokatami lub radcami prawnymi (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2008 r., III CSK 245/07, OSNC 2009/5/73).
Wprowadzenie w błąd co do miejsca działalności
Miejsce działalności może być istotne dla potencjalnego kontrahenta czy klienta, budować obraz prowadzonej działalności przez przedsiębiorcę, czy w zakresie wielkości biznesu, stanowiąc istotny czynnik wyboru. Przedsiębiorca prowadzący działalność tylko na obszarze określonego powiatu nie powinien używać dodatków wskazujących na cały świat np. poprzez dodanie słowa world, global itp. i sugerować poprzez to, że jego działalność jest na tyle duża i profesjonalna, iż zapewni obsługę międzynarodową.
Wprowadzenie w błąd co do źródeł zaopatrzenia
Zakaz wprowadzania w błąd co do źródeł zaopatrzenia ma na celu m.in. uniknięcie sytuacji, w której firma wywoływałaby niezgodne ze stanem rzeczywistym wrażenie, że oferowany przez przedsiębiorcę towar pochodzi od określonego dostawcy, z określonego rejonu geograficznego lub wykazuje inne szczególne cechy cenione przez potencjalnych klientów (por. Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny, Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 1, WKP 2021).
Przykładowo przedsiębiorca sprzedający wizytową odzież męską nie powinien używać dodatku „Italia”, gdy sprowadza produkty z Chin.
Odróżnianie się od innych przedsiębiorców
Firma musi odróżniać się od innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Przyjąć można, że firma dostatecznie różni się od innych, gdy różnica między nimi jest łatwo zauważalna dla przeciętnego odbiorcy bez potrzeby przeprowadzania dokładnych porównań (por. Ciszewski Jerzy (red.), Nazaruk Piotr (red.), Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2022).
Ochrona z art. 43[3] § 1 i 2 k.c. oraz z art. 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 53 poz. 1503 ze zm.) przysługuje przedsiębiorcy w razie możliwości wprowadzenia w błąd klientów. Jeśli zatem obie strony działają w tej samej branży i mają siedzibę w tym samym mieście, obecny zasięg terytorialny, ani aktualnie oferowany asortyment i dotychczasowa klientela nie jest tu decydująca. Oczywistym jest także, że ww. przepisy nie wymagają identyczności asortymentu i obszaru działalności przedsiębiorców (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 września 2013 r., I ACa 951/13, LEX nr 1416535).
Firma przedsiębiorcy w zależności od formy prowadzonej działalności
Odnośnie nazwy przedsiębiorcy określone wymogi nie są stawiane tylko i wyłącznie przez przepisy kodeksu cywilnego, postanowienia innych aktów prawnych, regulujące określoną formę prowadzonej działalności, również mogą stawiać określone wymogi i zasady w tym zakresie.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Prosta Spółka Akcyjna, Spółka Akcyjna
W przypadku spółek kapitałowych ich firma może de facto być dobrana dowolnie, przy czym muszą zostać zachowane ogólne zasady prawa firmowego np. dotyczące dostatecznego odróżniania się od innych przedsiębiorców i nieprowadzania w błąd.
W zależności od formy powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” (skrót w obrocie: „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”), „prosta spółka akcyjna” (skrót w obrocie: „P.S.A.”), spółka akcyjna (skrót w obrocie: S.A.).
Przed wpisem do rejestru spółka powinna używać dodatku „w organizacji”, a natomiast w przypadku prowadzenia postępowania likwidacyjnego „w likwidacji”.
Spółki jawna i partnerska
Obowiązkowym elementem firmy spółki jawnej są nazwiska lub nazwy wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna”. W obrocie można używać skrótu „sp. j.”
W przypadku spółki partnerskiej, firma powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce, a także dodatek „i partner”, „i partnerzy” lub „spółka partnerska”. Skrót w obrocie to „sp. p.”
Spółki komandytowa i komandytowo akcyjna
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa". W obrocie można używać skrótu „sp.k.”
W przypadku, gdy komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej. Oprócz tego można zamieścić dodatkowo nazwisko komplementariusza, który jest osobą fizyczną.
Umieszczenie w firmie nazwiska komandytariusza powoduje to, iż ponosi on pełną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki.
Podobne reguły obowiązują w spółce komandytowo – akcyjnej, z tym, że zamiast komandytariusza występuje tam akcjonariusz, a dodatkowo oznaczenie to „ spółka komandytowo – akcyjna”, skrót „S.K.A.”.
