Kapitał zakładowy

Kapitał zakładowy co to?

Kapitał zakładowy oznacza określoną sumę, na którą składają się wkłady wnoszone przez wspólników. Księguje się go jako pasywa, a wkłady wspólnik na jego pokrycie jako aktywa. W każdej spółce minimalną jego wysokość określają przepisy kodeksu spółek handlowych. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powinien zostać wniesiony w całości przed jej rejestracją.

Członkowie zarządu do wniosku o rejestrację spółki z o.o. dołączają oświadczenie o wniesieniu wkładów na pokrycie udziałów. Pewien wyjątek przewiduje system S24, gdzie takie oświadczenie powinno być złożone w ciągu 7 dni od dnia wpisu spółki do rejestru. Jeżeli członek zarządu złoży fałszywe oświadczenie o wniesieniu wkładów, ponosi z tego tytułu odpowiedzialność odszkodowawczą.

Wspólnicy obejmując udziały muszą wnieść wkłady o wartości równej co najmniej wartości nominalnej udziałów. Wkłady mogą przewyższać wartość nominalną udziałów, wtedy powstaje nadwyżka zwana agio. Nadwyżka ta wnoszona jest na kapitał zapasowy, który może np. służyć do pokrycia straty bilansowej.

Kapitał nie jest wartością stałą i niezmienną, wspólnicy mogą dokonać jego podwyższenia lub obniżenia. Podwyższenie może nastąpić na podstawie dotychczasowych postanowień umowy, które przewidują maksymalną sumę podwyższenie i datę, do której może być dokonane. Jeśli nie ma takiego postanowienia, to konieczna jest zmiana umowy spółki. W przypadku S24 podwyższenie kapitału zakładowego zawsze wymaga zmiany umowy spółki. W spółce akcyjnej występuje warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego, polegające na tym, że osoby, którym przyznano prawo do objęcia akcji wykonają je na warunkach określonych w uchwale w trybie art. 448-452 kodeksu spółek handlowych.

Obniżenie kapitału nie może nastąpić poniżej wartości minimalnej określonej w przepisach dla danego typu spółki. Wymaga specjalnej procedury, na którą składa się m.in. ogłoszenie w MSiG i powiadomienie wierzycieli, którzy mogą zgłosić sprzeciw, gdy wierzytelność powstała przed ogłoszeniem o planowanym obniżeniu. Jeśli to uczynią, to muszą zostać zaspokojeni przez spółkę lub zabezpieczeni.

W przypadku rejestracji spółki lub podwyższenia kapitału zakładowego, spółka zobowiązana jest do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w stawce 0,5% od wysokości kapitału przy rejestracji spółki lub od wysokości jego podwyższenia. Jeśli czynności te nie następują w formie aktu notarialnego, to spółka musi złożyć deklarację PCC-3.

Wpłata na kapitał zakładowy i podatek od czynności cywilnoprawnych to nie jedyny koszty założenia spółki. Szerzej: Koszt założenia spółki z o.o.

Funkcje kapitału zakładowego

Podchodząc do kapitału zakładowego formalnie i teoretycznie można wyróżnić trzy jego główne funkcje: prawną, gospodarczą, gwarancyjną.

Funkcja prawna to podstawa uczestnictwa w spółce, gdzie ilość udziałów wyznacza zakres praw wspólnika w spółce m.in. w zakresie udziału w zyskach, czy sile głosu. Przepisy przewidują możliwość uprzywilejowania udziałów np. poprzez przyznanie większej dywidendy na udział uprzywilejowany, czy też większej liczby głosów.

Funkcja gwarancyjna oznacza ochronę roszczeń wierzycieli. Ze względu na niezbyt wysokie kwoty minimalne, określone w ustawie i możliwość obrotu kapitałem, znaczenie tej funkcji często jest iluzoryczne.

Natomiast najbardziej praktyczną i główną funkcją jest gospodarcza, która polega na zapewnieniu finansowania działalności spółki. Jest to szczególnie istotne, gdy spółka dopiero powstała i nie zarabia jeszcze ze swojej działalności.

Oprócz tego, spółka może zostać dofinansowana poprzez inne formy. Jedną z nich jest pożyczka wspólników, która jest dosyć prosta w zastosowaniu, nie wymaga opłaty podatku od czynności cywilnoprawnych ani składania deklaracji PCC-3. Jest również bardzo elastyczna może być poczyniona w każdym czasie oraz w każdym czasie zwrócona. Należy jednak pamiętać o specjalnym trybie, gdy wspólnik jest jednocześnie członkiem zarządu spółki z o.o. W takiej sytuacji, zgromadzenie wspólników wyraża zgodę w formie uchwały na zawarcie umowy pożyczki z członkiem zarządu oraz ustanawia pełnomocnika dla spółki przy zawarciu takiej umowy.

Inną formą zasilenia spółki z o.o. są dopłaty. Możliwość ich wniesienia musi być przewidziana w umowie spółki. Dopłaty określa się liczbowo w stosunku do udziałów, muszą być wnoszone równomiernie przez wszystkich wspólników. Jest możliwość zwrotu dopłat, o ile nie są one konieczne na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.

Szerzej: Finansowanie spółki z o.o.

Kapitał zakładowy - w poszczególnych spółkach

Minimalna wysokość kapitału zakładowego określana jest oddzielnie w poszczególnych spółkach. W spółkach osobowych w ogóle nie występuje. Do spółek osobowych należy m.in. spółka jawna, partnerska i komandytowa. W przypadku prostej spółki akcyjnej przepisy prawa posługują się terminem kapitał akcyjny, jego minimalna wysokość jest wyjątkowo mała i wynosi 1 zł.

Pojęcie kapitału zakładowego nie występuje również w przypadku spółki cywilnej, która tak naprawdę nie jest spółką, lecz umową co najmniej dwóch osób, które dążą do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego.

kapitał zakładowy spółki akcyjnej

W spółce akcyjnej kapitał zakładowy dzieli się na akcje, musi wynosić co najmniej 100 000 złotych, przy czym wartość nominalna jednej akcji nie może być niższa niż 1 grosz.

Kapitał zakładowy spółki akcyjnej nie musi być wpłacony w całości przed dniem rejestracji. W przypadku wkładów niepieniężnych powinny zostać one wniesione przed upływem roku od rejestracji spółki, a wkłady pieniężne opłacone przed zarejestrowaniem co najmniej w ¼ ich wartości nominalnej.

kapitał zakładowy prostej spółki akcyjnej

W przypadku tej spółki przepisy prawa nie posługują się pojęciem „kapitału zakładowego”, lecz akcyjnego. Minimalna wartość kapitału akcyjnego to 1 zł. Istotnym novum jest podział wkładów na takie, które są przeznaczane na kapitał akcyjny oraz takie, które nie zasilają jego np. świadczenie pracy czy usług. Z kapitału akcyjnego może zostać wypłacona dywidenda, pod warunkami określonymi w przepisach prawa.

kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej

Kapitał zakładowy spółki komandytowo – akcyjnej musi wynosić co najmniej 50 000 zł. Do niego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Wspólnik, który posiada tylko akcje, a zatem jest akcjonariuszem nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Natomiast komplementariusz odpowiada za nie całym majątkiem.

kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

W przypadku spółki z o.o. minimalny kapitał wynosi 5 000 zł. Wspólnicy spółki posiadają udziały w kapitale zakładowym, a nie akcje, wobec tego nie są akcjonariuszami. Kapitał zakładowy spółki z o.o. musi być co do zasady opłacony przed rejestracją, wyjątek w S24, gdzie jest na to 7 dni od dnia wpisu spółki do rejestru.

Informacja o jego wysokości powinna być dostępna w obrocie gospodarczym. Szerzej: obowiązki informacyjne spółek.

Czy kapitał zakładowy musi mieć formę pieniężną?

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wysokość kapitału zakładowego określa się w pieniądzu, w złotych polskich. Nie oznacza to jednak, że nie mogą zostać wniesione wkłady niepieniężne. Wyjątek w tym zakresie stanowi spółka z o.o. rejestrowana w systemie S24, gdzie mogą być tylko wniesione wkłady pieniężne. Po zarejestrowaniu spółki w s24 mogą zostać wniesione wkłady niepieniężne, jednak będzie to wymagało zmiany umowy spółki w formie aktu notarialnego.

Wkład niepieniężny to świadczenie majątkowe wnoszone inaczej niż za pomocą jednostek pieniężnych. To świadczenie musi mieć tzw. zdolność aportową, czyli zdolność do tego, aby być wkładem. Nie posiadają jej np. świadczenie pracy, usług czy też prawo niezbywalne. Do kategorii praw niezbywalnych zaliczamy np. służebność osobistą, prawo dożywocia, pierwokupu.

Aportem mogą być: weksle, wierzytelności, prawa z umowy najmu, komputery, samochody, nieruchomości, znaki towarowe, akcje oraz przedsiębiorstwo rozumiane jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.

Jeśli wspólnik wniesienie niepełnowartościowy wkład niepieniężny to ponosi z tego tytułu odpowiedzialność. Jej przesłanką jest znaczne zawyżenie wartości wkładu w stosunku do jego wartości zbywczej. Wspólnik odpowiada także za wady fizyczne i prawne aportu. Odpowiedzialność mogą ponosić także członkowie zarządu spółki, którzy wiedząc o zawyżonej wartości aportu dopuścili do rejestracji spółki.

Szerzej na temat wkładów: wkłady w spółce z o.o.

Czy kapitał zakładowy można wydać?

Kapitał zakładowy generalnie można wydawać, nie ma przepisów prawa, które nakazywałyby przykładowo przechowywanie środków wniesionych tym tytułem na koncie spółki lub też w kasie. Należy jednak pamiętać, że są to pieniądze spółki, a zatem nie mogą być pobierane czy wydawane na potrzeby wspólników czy też członków zarządu, a każdy wydatek musi mieć podstawę prawną np. zakup komputerów, które staną się majątkiem spółki.

W zakresie kapitału zakładowego pewnym ograniczeniem jest to, że nie można czynić z niego wypłat na rzecz wspólników. Nie można wypłacać wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstawaniu spółki, ani takie usługi nie mogą być wniesione tytułem wkładu na pokrycie udziałów.

Inaczej niż w przypadku prostej spółki akcyjnej, w spółce z o.o. nie można wypłacać dywidendy z kapitału zakładowego.

W spółce z o.o. nie ma obowiązku posiadania kapitału zapasowego, który służyłby do pokrycia straty w kapitale zakładowym. Jednak wspólnicy mogą taki kapitał zapasowy ustanowić poprzez objęcie udziałów powyżej wartości nominalnej lub przeznaczając zysk spółki na kapitał zapasowy.

Kapitał zakładowy a majątek spółki

Wartość kapitału zakładowego nie wyznacza wprost wartości majątku spółki, chociaż jest on składnikiem tego majątku. Oprócz wkładów wniesionych przez wspólników na pokrycie udziałów, jej majątek także stanowią środki, które spółka zarobiła podczas prowadzenia działalności gospodarczej. Oprócz tego, spółka może dotrzymać także dopłaty od wspólników. Na majątek spółki składa się także kapitał zapasowy oraz aktywa nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia np. samochody, komputery, meble, nieruchomości.

Samo nabycie przez spółkę dodatkowych aktywów czy też odniesienie zysków z działalności gospodarczej nie powoduje podniesienia wysokości kapitału zakładowego, podobnie poniesiona strata nie powoduje jego obniżenia.

Wysokość kapitału zakładowego nie oznacza wprost sytuacji majątkowej spółki. Zdarzają się przypadki, w których spółka z o.o. z kapitałem 5 000 zł ma o wiele większy majątek niż inna z kwotą 100 000 zł. Jeżeli jednak ktoś zastanawia się jak sprawdzić kapitał zakładowy spółki, to najprostszą metodą jest pobranie odpisu z KRS.

W zakresie odpowiedzialności spółki z o.o. to odpowiada ona nie tylko do wysokości kapitału zakładowego, lecz całym swoim majątkiem. Ograniczenie odpowiedzialności dotyczy wspólników, którzy odpowiadają w zasadzie tylko tym majątkiem, który wnieśli do spółki na pokrycie udziałów.