Certyfikat w księgowości.

Czy powinno się wprowadzić wymóg certyfikacji usług księgowych?

W mediach, w środowisku zawodowym księgowych i pomiędzy przedsiębiorcami coraz częściej pojawiają się głosy optujące za certyfikacją biur rachunkowych. Możliwe, iż jest to związane z coraz większymi wymogami w zakresie obowiązków księgowych nałożonych na firmy lub przypadkami, w których usługi rachunkowe są świadczone nierzetelnie. Niewątpliwie przedsiębiorcy trudno jest samemu zweryfikować kompetencje posiadane przez księgową, gdyż sam nie posiada wiedzy specjalistycznej. Łatwo w takiej sytuacji stać się ofiarą przemiłej pani „księgowej” lub profesjonalnie wyglądającego biura, które potrafią wzbudzić zaufanie poprzez urok osobisty czy sprawnie prowadzony marketing.

Certyfikacja zawodu przed deregulacją.

W naszej ocenie, certyfikaty wydawane przed deregulacją zawodu księgowego wcale nie stanowiły potwierdzenia posiadania określonych umiejętności, ze względu na to, że można było je uzyskać bez zdawania egzaminu zawodowego. Egzamin był przeznaczony tylko dla osób nieposiadających wyższego wykształcenia. Aby uzyskać certyfikat, przykładowo wystarczyło mieć skończone studia magisterskie w zakresie, nawet pedagogiki i do tego "podyplomówkę" z zakresu rachunkowości oraz 3 letni staż pracy w księgowości, ustawa nie wskazywała, że ma być to staż na określonym stanowisku.

Zgodnie z art. 76 b ustawy o rachunkowości (w wersji obowiązującej do 9 sierpnia 2014 r.), minister właściwy do spraw finansów wydawał certyfikat księgowy na wniosek osoby fizycznej, która:

1) miała pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystała z pełni praw publicznych;
2) nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy;
3) spełniała co najmniej jeden z następujących warunków:
a) posiadała trzyletnią praktykę w księgowości oraz wykształcenie wyższe magisterskie uzyskane na kierunku rachunkowość lub na innym kierunku ekonomicznym o specjalności rachunkowość lub innej, dla której plan studiów i program kształcenia odpowiadał wymogom określonym przez organy uczelni dla specjalności rachunkowość, w jednostkach organizacyjnych uprawnionych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
b) posiadała trzyletnią praktykę w księgowości i wykształcenie wyższe magisterskie lub równorzędne oraz ukończyła studia podyplomowe z zakresu rachunkowości w jednostkach organizacyjnych uprawnionych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
c) posiadała dwuletnią praktykę w księgowości i wykształcenie co najmniej średnie oraz złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin sprawdzający kwalifikacje osób ubiegających się o certyfikat księgowy, zwany dalej "egzaminem".

Abstrahując od kwestii dotyczącej weryfikacji rzeczywistych umiejętności, certyfikaty Ministerstwa Finansów nie są już wydawane od kilku lat.

Jaki jest obecnie najlepszy certyfikat na rynku?

Wydaje się, że największą wartość mają certyfikaty wydawane przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Aby otrzymać taki certyfikat należy uczestniczyć w wielogodzinnych zajęciach, a na koniec zdać egzamin, czego brakowało w większości przypadków, w których był wydawany Certyfikat Ministerstwa Finansów.

Komu powinien być przyznany certyfikat księgowy?

Kwestią niebudzącą wątpliwości jest to, że certyfikat powinien być wydawany dla osób, który zdały odpowiedni egzamin przeprowadzony przez ministra właściwego do spraw finansów lub Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Naszym zdaniem do takiego egzaminu powinna być dopuszczona osoba, która ukończyła odpowiednie studia związane z rachunkowością lub może wykazać się praktyką w zawodzie.

W naszej ocenie raczej nie byłoby dobre postanowienie, zgodnie z którym uprawnienie do otrzymania certyfikatu bez egzaminu uzyskiwałaby osoba, która tylko skończyła studia związane z rachunkowością i przepracowała określony czas na stanowisku księgowej, gdyż poziom uczelni wyższych jest dosyć zróżnicowany i ukończenie niektórych z nich nie gwarantuje odpowiednich kwalifikacji.
Oczywiście reguły te nie powinny działać w stosunku do osób, który uzyskały już certyfikat albo ukończyły wcześniej rachunkowość lub kierunek równoważny, gdyż prawo nie działa wstecz.

Czy księgowi powinni posiadać samorząd zawodowy?

Zdecydowanie tak. Usługi księgowe wymagają przestrzegania zasad etyki, odpowiedzialnego traktowania Klientów i ciągłego pogłębiania wiedzy, zwłaszcza w związku z licznymi zmianami przepisów. Rolę samorządu zawodowego księgowych mogłoby przejąć Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, które obecnie prowadzi wysokiej jakości kursy i wydaje cenione na rynku certyfikaty, równocześnie organizuje zajęcia i odczyty poszerzające wiedzę.

Rola i odpowiedzialność księgowej.

Zawód księgowej powinien być niewątpliwie wykonywany w sposób odpowiedzialny, gdyż istnieją pewne kategorie błędów, które mogą skutkować dotkliwymi konsekwencjami dla Klienta. Przykładem takiej sytuacji jest świadczenie usług prawnych przez księgową, która nie jest adwokatem lub radcą prawnym.

Innym przypadkiem jest księgowanie wszelkich wydatków w koszty, bez względu na to czy mogą być tak zakwalifikowane. Księgową może kusić to, że Klient będzie zadowolony, gdyż zapłaci mniejszy podatek i zawsze pochwali przed znajomymi jak jego księgowa jest mądra, gdyż potrafi ze wszystkiego zrobić koszt i dba o jego interesy. Takie działalnie może wynikać z lekkomyślności lub braku wiedzy.

Kolejnym zachowaniem nieodpowiedzialnej księgowej jest zatrudnienia przy pracach merytorycznych osób, które nie mają do tego kwalifikacji np. powierzenie księgowania dokumentów przypadkowej osobie ze stażu z urzędu pracy lub powierzanie studentom prac charakterystycznych dla samodzielnej księgowej bez zapewnienia odpowiedniego nadzoru i weryfikacji. Taki sposób postępowanie pozwala niewątpliwie drastycznie obniżyć koszty.

Czy certyfikat powinien być wymagany tylko do prowadzenia ksiąg rachunkowych?

Z pewnością prowadzenie pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych) jest o wiele trudniejsze niż książki przychodów i rozchodów. W księgach handlowych każda pozycja wymaga zaksięgowania na odpowiednim zespole kont, jak również każdy wydatek czy przychód musi mieć wyraźna podstawę prawną, a przedsiębiorca nie może wypłacać pieniędzy jak sobie tylko chce. Jednakże nawet w przypadku KPiR mogą pojawić się zagadnienia wymagające większej wiedzy. Równocześnie nie należałoby pozbawiać ochrony przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, a nie spółkę z o.o. Wyjściem z tej sytuacji mogłoby być wprowadzenie dwóch stopni certyfikacji, dla których przewidziano by odpowiednie wymogi do spełnienia.