Wypłata dywidendy w PSA i Sp. z o.o. - jak to wygląda?

Wstęp

Prosta Spółka Akcyjna będzie formą prowadzenia działalności, która głównie konkuruje ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Dla udziałowców i akcjonariuszy obu spółek najważniejszą kwestią, oprócz ograniczenia odpowiedzialności, jest realizacji zysku. Wobec tego w treści niniejszego artykułu postaramy się przedstawić główne zasady jego realizacji poprzez wypłatę dywidendy.

Ogólna zasada wypłaty dywidendy w PSA

Ogólna, pierwsza reguła jest bardzo podobna do przepisów regulujących spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać sumy zysku za ostatni rok obrotowy, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, oraz kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy. Sumę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały rezerwowe, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy.

Zagrożenie związane z wypłatą dywidendy w PSA

Istotnym novum w związku z prostą spółką akcyjną jest reguła, która stanowi, że wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłat.

Brzmienie przepisu w tym zakresie wydaje się dosyć proste i logiczne, jednak rodzi pewne istotne niebezpieczeństwo dla akcjonariuszy, którzy zaangażowani są wyłącznie kapitału i nie uczestniczą w procesie reprezentacji i prowadzenia spraw spółki.

Przykład

ABCD Prosta Spółka Akcyjna osiągnęła zysk za ostatni rok obrotowy w kwocie 1 mln zł. Cała kwota została przeznaczona do podziału. Akcjonariusz, który uczestniczył w spółce tylko kapitałowo, otrzymał dywidendę w kwocie 250 000 zł, przeznaczył ją na zakup mieszkania na kredyt. W ciągu dwóch miesięcy od wypłaty okazało się, że przeciwko spółce został wydany nakaz zapłaty w kwocie 2 mln zł, w związku z wyrządzoną przez nią szkodą. Zarząd zataił przed akcjonariuszami informację o zdarzeniu, które mogłoby skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą, a nastąpiło po zakończeniu roku obrotowego, lecz przed dniem powzięcia uchwały o wypłacie dywidendy. Nakaz zapłaty nie został prawidłowo zaskarżony i wobec tego uprawomocnił się przed upływem 6 miesięcy od dnia dokonania wypłaty dywidendy. ABCD Prosta Spółka Akcyjna zobowiązana jest do zapłaty kwoty 2 mln zł, a posiada tylko środki w wysokości 1 mln. W związku z powyższym wypłata dywidendy została dokonana niezgodnie z przepisami prawa, gdyż w zarząd w dniu wypłaty posiadał informację o tym, że spółka będzie zobowiązana do zapłaty bardzo dużego odszkodowania. Członkowie zarządu są niewypłacalni i nikt od nich nie wyegzekwuje żadnych roszczeń. Obowiązek zwrotu otrzymanej dywidendy obciąża akcjonariuszy, bez względu na to, że nie wiedzieli o zobowiązaniu, mimo zachowania należytej staranności. Jeśli jakiś akcjonariusz nie zwróci jej dobrowolnie to może zostać przeprowadzona egzekucja z jego majątku np. poprzez sprzedaż przez komornika nowo zakupionego mieszkania za cenę niższą od rzeczywistej wartości nieruchomości.

Jak wskazano w wyżej sformułowanym przykładzie, brzmienie przepisu regulującego zasady wypłaty dywidendy w PSA rodzi niebezpieczeństwo tego, że akcjonariusz działający w dobrej wierze, może zostać nagle zobowiązany do zwrotu uprzednio otrzymanej dywidendy.

Obowiązkowe odpisy z zysku w PSA

Ustawodawca nałożył obowiązek przeznaczania co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy na kapitał akcyjny na pokrycie strat, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.

Uregulowania w zakresie wypłaty dywidendy, które są korzystniejsze w prostej spółce akcyjnej niż w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

a) możliwość wypłaty dywidendy z kapitału akcyjnego - prowadzi to do tego, że akcjonariusze mogą wycofać część lub nawet całość zainwestowanych środków bez procedury obniżenia kapitału akcyjnego w trybie zmiany umowy spółki. Gdyby jednak kwota trzymana przez akcjonariusza przekraczała 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy należałoby przedtem przeprowadzić postępowanie konwokacyjne. Oczywiście również obowiązuje tu zasada, że wypłata dywidendy nie może zagrażać wypłacalności spółki,

b) brak ograniczenia w zakresie uprzywilejowania co do dywidendy – dzięki temu wspólnicy mogą łatwiej dopasować zasady realizacji zysku do ich wewnętrznych relacji. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, dywidenda na udział uprzywilejowany nie może być wyższa więcej niż o połowę dywidendy przysługującej udziałom nieuprzywilejowanym,

c) wypłata zaliczki na poczet dywidendy - inaczej niż jest w sp. z o.o., w PSA nie ma wymogu, aby zatwierdzone sprawozdanie finansowe wykazywało zysk, brak jest ograniczenia, w myśl którego może zostać wypłacona co najwyżej połowa zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego. P.S.A. może wypłacać zaliczki tuż po jej utworzeniu, w przeciwieństwie do sp. z o.o., gdzie musi upłynąć co najmniej pierwszy rok obrotowy.
 

Podsumowanie

W przypadku Prostej Spółki Akcyjnej występuje jedna przesłanka w zakresie wypłaty dywidendy, która stwarza zagrożenie dla akcjonariuszy. Jest ona na tyle istotna, że dla potencjalnych wspólników lepszym wyborem będzie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nawet z pewnym sztywnymi przepisami regulującymi kwestię wypłaty zysku.