Jakiej większości wymagają uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z o.o.?

Wstęp

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest osobą prawną co do zasady reprezentowaną przez zarząd i to on podejmuje decyzje w spółce, jeżeli kompetencja nie została przyznana innym organom. W pewnych sytuacjach przepisy kodeksu spółek handlowych lub umowa spółki mogą ustalać katalog spraw wymagających podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników, które czyni to na odpowiednich zasadach, w tym dotyczących wymaganej większości, dlatego tak ważne jest prawidłowe jej określnie.

Większość głosów ustalona w umowie spółki.

Z reguły w umowie spółki wolno wprowadzić bardziej rygorystyczne wymogi w zakresie podejmowania uchwał niż przewidziane w przepisach kodeksu spółek handlowych (np. wymóg większości 3/5 głosów zamiast bezwzględnej większości). Często takie warunki ustalane są przed założeniem spółki i jej rejestracją w KRS.

Nie wolno jednak przesadzać, gdyż pewne rozwiązania mogą być sprzeczne z istotą czy naturą spółki kapitałowej. Do takich należy wprowadzenie wymogu, aby uchwały mogłoby być podejmowane tylko na zasadzie jednomyślności. Takie rozwiązanie doprowadziłoby do tego, że de facto mniejszość rządziłaby większością.

W tym przypadku wspólnicy większościowi są uprawnieni w trybie art. 189 k.p.c. żądać stwierdzenia nieważności tych postanowień, z powołaniem się na sprzeczność z naturą spółki kapitałowej, oraz żądać przyjęcia obowiązywania w miejsce nieważnych postanowień umowy spółki odpowiednich przepisów kodeksu spółek handlowych, które wyrażają - właściwą naturze spółki kapitałowej - zasadę rządów większości nad mniejszością (por. Szumański Andrzej, Granice ochrony praw mniejszości w spółkach kapitałowych, Opublikowano: Przegląd Prawa Handlowego 2015/9/11-21).

Ze względu na powyższe za nieważne należałoby uznać także postanowienia umowy spółki wprowadzające wymóg obecności 100 % udziałów przy podejmowaniu uchwał (kworum).

Bezwzględna większość głosów.

Zasadą jest, że uchwały zgromadzenia wspólników zapadają bezwzględną większością głosów oddanych, jeśli przepisy kodeksu spółek handlowych lub umowa spółki nie stanowią inaczej.

Zgromadzenie wspólników jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych na nim udziałów, gdy nie ma w tym zakresie odrębnych postanowień w przepisach k.s.h. lub umowie spółki.

Jak oblicza się bezwzględną większość głosów?

Bezwzględna większość głosów oznacza więcej niż połowę głosów oddanych. Oblicza się głosy za, przeciw i wstrzymujące się. Nie bierze się pod uwagę głosów nieważnych. Głosy wstrzymujące się są traktowane jakby były oddane przeciwko uchwale. Przy obliczaniu większości głosów nie są w ogóle liczone głosy osób, które nie mogły głosować np. na podstawie art. 244 k.s.h. (por. Dumkiewicz M., Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 1-300 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, LEX/el. 2022).

Większość 2/3 głosów

Takiej większości wymagają uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części. Oczywiście w umowie spółki można wprowadzić rozwiązania bardziej rygorystyczne.

Wyjątek dotyczy sytuacji, w której bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego. Wtedy uchwała o rozwiązaniu spółki zapada bezwzględną większością głosów, jeśli umowa spółki nie uregulowała tej kwestii odrębnie.

Wymóg zachowania większości 2/3 nie dotyczy natomiast uchwał zmieniających postanowienia zawarte w dokumencie umowy spółki, ale nieskładające się na jej treść np. w sprawie powołania pierwszego zarządu (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1998 r., III CKN 363/97, OSNC 1998/10/159).

Większość 3/4 głosów

Jest wymagana wtedy, gdy uchwała ma dotyczyć istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki. Trudności może rodzić określenie czy dana zmiana jest „istotna” czy też nie. Za istotną niewątpliwie należy uznać przypadek całkowitej modyfikacji przedmiotu jej działalności, poprzez zastąpienie dotychczasowej działalności inną (por. Kidyba A (red.), Kodeks spółek handlowych. Tom II. Komentarz do art. 151 – 300, WKP 2018).

Sąd Najwyższy stwierdził, że „ze zmianą przedmiotu działalności, która jest istotna mamy do czynienia tylko wtedy, gdy w porównaniu z dotychczas prowadzoną działalnością spółka zamierza rozszerzyć lub ograniczyć w sposób znaczący przedmiot swojej działalności” (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2010 r., II CSK 565/09, LEX nr 852543).

Zgoda wspólników, których zmiana dotyczy.

W przypadku zmiany umowy spółki, w wyniku której zostają zwiększone świadczenia wspólników lub uszczuplone prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, ustawa wymaga zgody wszystkich wspólników, których zmiana dotyczy np. pozbawienie wspólnika uprzywilejowania w zakresie prawa głosu, wprowadzenie zakazu konkurencji, wyłączenie prawa kontroli, pierwszeństwa (por. Jara Z (red.), Kodeks Spółek Handlowych. Komentarz, 3 wydanie, Warszawa 2020, s. 1009).

Zmiana celu spółki

Kwestia ustalenia wymaganej większości bywa problematyczna, gdyż nie istnieje żaden przepis, który odnosiłby się wprost do tego przypadku. Konieczne również jest zdefiniowane samego pojęcia „celu spółki”, który nie musi być wprost wyrażony w umowie spółki.

Aby ustalić zakres pojęcia „celu spółki” należy odpowiedzieć na pytanie: „po co została ona założona?”. Być może, aby osiągnąć zysk lub prowadzić działalność charytatywną. Przedmiotu działalności spółki nie należy utożsamiać z jej celem. Przedmiot działalności jest to raczej środek, który służy do realizacji celu (por. Jara Z (red.), Kodeks Spółek Handlowych. Komentarz, 3 wydanie, Warszawa 2020, s. 510).

W zakresie wymaganej większości zdania bywają różne: od większości 2/3, przez 3/4, nawet aż do jednomyślności wszystkich wspólników.