Firma przedsiębiorcy

Gdy mamy pewien plan na biznes i planujemy otworzyć swoją działalność gospodarczą musimy przewidzieć także firmę pod jaką chcemy działać. Nasz wybór musi nie tylko przyciągać uwagę klientów, wzbudzać w nich zainteresowanie produktem i zaufanie, lecz także pozostawać w zgodzie z przepisami prawa i zasadami uczciwej konkurencji. W niniejszym wpisie skupimy się na prawnych aspektach nazwy przedsiębiorcy.

Firma – reguły ogólne.

Generalne zasady odnośnie naszej nazwy zostały przewidziane w przepisach kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego brzmieniem, firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku i nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.

Odrębność od firm innych przedsiębiorców.

Nakaz odróżnienia się od przedsiębiorców działających na tym samym rynku dotyczy czynności rzeczywiście podejmowanych, niezależnie od tego, co jest wskazane w umowie, statucie, informacji w CEIDG. W dobie sprzedaży przez Internet, sprawnej i szybkiej komunikacji nie jest łatwe ścisłe określenie terytorium działalności danego przedsiębiorcy, trudno byłoby je ograniczać tylko i wyłącznie do danego miasta lub województwa.

Różnica pomiędzy nazwami przedsiębiorców powinna być na tyle wyraźna, żeby przeciętny uczestnik obrotu był w stanie bez większych problemów je rozróżnić. Za podobną należałoby uznać nazwę, gdzie mimo innej pisowni występuje zbieżność dźwiękowa np. „Interagra” i „Interabra” (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 marca 1991 r. wydany w sprawie prowadzonej pod sygn. akt I ACr 23/91) .

Wymóg odróżniania się firm nie może być uchylony poprzez umowę zainteresowanych przedsiębiorców, ze względu na jego publicznoprawne znaczenie, dobro konsumentów i bezpieczeństwo obrotu (por. W. Popiołek (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 223).

Badanie co do prawidłowości firmy przedsiębiorcy, w tym w szczególności czy odróżnia się ona dostatecznie od innych działających na tym samym rynku, podejmowane jest już przy jego rejestracji np. przez CEIDG lub sąd rejestrowy. W przypadku, gdy sąd rejestrowy stwierdzi, że nazwa jest nieprawidłowa najczęściej nakazuje jej zmianę w wyznaczonym terminie pod rygorem odmowy wpisu.

Prawdziwość sformułowań zawartych w firmie.

Firma przedsiębiorcy musi się nie tylko odróżniać od konkurentów rynkowych, lecz także nie może wprowadzać w błąd co do innych aspektów działalności. W literaturze wskazuje się, że niedopuszczalne jest przykładowo umieszczenie informacji o nieistniejącym węźle pokrewieństwa między wspólnikami spółki, określenie prowadzące do mylnego przekonania o „zagranicznym” pochodzeniu przedsiębiorcy, kwalifikacjach przedsiębiorcy, w tym informacje o tytułach i stopniach naukowych, miejscu, rodzaju i rozmiaru działalności oraz zasięgu prowadzonych interesów (por. Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1-125).

Sąd Najwyższy w jednym ze swych orzeczeń wskazał, że niedopuszczalnej jest, aby spółka z ograniczoną odpowiedzialnością używała w swojej nazwie zwrotu „kancelaria prawna”, gdyż takie sformułowanie sugeruje, że usługi prawne są świadczone przez prawników posiadających tytułu adwokata lub radcy prawnego, co wiąże się zazwyczaj z wyższą jakością (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2008 r.). Podobnie w przypadku przedsiębiorstwa świadczącego usługi medyczne, które posługuje się pojęciem „klinika”, gdy w rzeczywistości nią nie jest, a przeprowadzane procedury ograniczają się do diagnostyki i pomocy ambulatoryjnej. Identycznie rzecz się ma do „hurtowni”, która świadczy usługi tylko w zakresie sprzedaży detalicznej. Nie należy również używać określeń typu „międzynarodowa spółka”, w sytuacji, gdy jej wspólnicy to wyłącznie Polacy (por. Ciszewski Jerzy (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. II).

Jako przykład wprowadzenia w błąd, podaje się także przypadek, w którym w firmie spółki partnerskiej, świadczącej usługi medyczne, umieszczono prawdziwe nazwisko lekarza wspólnika, które jest takie samo jak znanego, wybitnego, światowej sławy profesora, specjalizującego się w dziedzinie, będącej przedmiotem działania tej spółki, a który nie jest w niej partnerem. Podobnie rzecz ma się w przypadku przedsiębiorstwa produkującego makaron, które w swojej nazwie umieściło miejscowość „Włochy”, gdyż może to wprowadzać w błąd co do tego, że pochodzi on z Republiki Włoskiej, słynącej z tradycji i jakości makaronów (por. Księżak Paweł (red.), Pyziak-Szafnicka Małgorzata (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, wyd. II).

Konkludując należy stwierdzić, że nawet prawdziwe informacje zwarte w firmie, które mogą wprowadzać w błąd kontrahentów rynkowych lub konsumentów, są niedopuszczalne i zachodzi prawdopodobieństwo zakwalifikowania takiej konstrukcji jako czynu nieuczciwej konkurencji.

Nazwa jednoosobowej działalności gospodarczej.

Generalna reguła stanowi, że firmą osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą jest jej imię i nazwisko. Oczywiście można do tego dołożyć inne dodatki wskazujące na przedmiot działalności, jej miejsce, źródło zaopatrzenia itp.

Przykładem może być „Biuro Rachunkowe Jan Kowalski” dla usług księgowych świadczonych przez osobę o takim imieniu i nazwisku.

W przypadku spółki cywilnej nie może nazywać się ona np. ABC s.c., gdyż nie jest spółką, lecz pewnego rodzaju umową, dlatego należałoby wymienić imiona i nazwiska wspólników np. „Adam Nowak i Jan Wiśniewski Biuro Usług Księgowych spółka cywilna”.

Nazwa spółek osobowych.

Firma spółki osobowej w zasadzie powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie wskazujące na rodzaj spółki np. jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna. Dodatkowo w przypadku spółki partnerskiej należy wskazać określenie wolnego zawodu wykonywanego przez wspólników. W przypadku spółki komandytowej w nazwie należy podać jednego lub kilku komplementariuszy, umieszczenie komandytariusza skutkuje tym, że ponosi on pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Nazwa spółek kapitałowych.

W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnej ich firma może w zasadzie być dowolnie obrana, jeśli odróżnia się od innych przedsiębiorców, nie wprowadza w błąd, nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jest zgodna z dobrymi obyczajami oraz zawiera dodatek wskazujący na formę prawną.